|
De strijd was desalniettemin erg zwaar en 'Landstorm Nederland' leed zware verliezen die bovendien door een groot aantal gevallen van desertie nog hoger uitvielen. Sommige manschappen waren zo wanhopig dat zij een plan smeedden om hun commandant Resler te vermoorden, vervolgens zouden zij de stellingen aan de geallieerden overgeven. Het plan lekte uit en de vier betrokkenen werden op 9 maart 1945 voor het vuurpeloton gezet. Anderen maakten zich schuldig aan oorlogsmisdaden door Nederlandse burgers, die zich in het Sperrgebiet van Grenadier Regiment 84 waagden, dood te schieten. Grenadier Regiment 84 was ondermeer samengesteld uit Nederlandse en Oekraïnse manschappen van het Wachtbataillon 'Nordwest' dat zich al eerder van een zeer duistere kant had laten zien. Vervolgens leverde de Division nog sterke weerstand tussen Oosterbeek en Otterlo. In de bossen werden echter ruim driehonderd Landstormers gevangen gemaakt door de Canadezen. In de periode van 16 maart tot 28 april 1945 namen de geallieerden nog eens 187 militairen van de Landstorm Nederland krijgsgevangen. Op 5 mei (officieel op 6 mei) was de oorlog in Nederland voorbij, maar nog niet voor 'Landstorm Nederland'.
De laatste dagen
De laatste dagen van Landstorm Nederland kenden een vreemd en gewelddadig verloop. Deze gang van zaken had alles te maken met de opmerkelijke positie die de plaats Veenendaal in de laatste dagen van de bezetting innam. Terwijl de Duitse strijdkrachten in Nederland reeds hadden gecapituleerd, was Veenendaal nog steeds bezet door ondermeer strijders van 'Landstorm Nederland'. Het plaatsje was als het ware een Duitse enclave in bevrijd gebied. Pas in de namiddag van 9 mei 1945 mochten de burgers van het geteisterde Veenendaal de bevrijders verwelkomen. Tot die tijd werd er van beide zijden nog gevochten, al voelden zowel de geallieerden als de SS'ers er niets voor om nog in de laatste dagen het leven te laten. Toch liet Landstorm Nederland op 7 mei de de Vaartbrug nog springen (overigens kostte dit een van de Nederlandse SS'ers nog het leven). Op dezelfde dag kwam het ook nog tot een treffen met leden van een Wageningse verzetsgroep. De verzetsstrijders verkeerden in de veronderstelling dat Veenendaal net als de rest van Nederland bevrijd was. Toen zij in Veenendaal aankwamen om hun aldaar ondergedoken commandant te bezoeken, werden zij onaangenaam verrast door de SS'ers. In dit tragische gevecht aan het einde van de oorlog in Nederland sneuvelde nog drie van de Wageningers, waarvan één als zwaargewonde door de Landstormers zou zijn geëxecuteerd.
Ook in andere plaasten raakten de nu zeer riskant en menigmaal ondoordacht optredende Binnenlandse Strijdkrachten (BS) slaags met Nederlandse Waffen-SS'ers die op hun beurt, met de geruchten over Bijltjesdag in hun achterhoofd, bereid waren tot het uiterste te gaan. Zo waren er op 5 mei 1945 ook in Leersum dodelijke slachtoffers te betreuren toen een BS'er in de verwarrende uren rond de Duitse capitulatie een Nederlandse SS'er doodschoot. De BS had die morgen wapens bijeen gebracht in de plaatselijke steenfabriek. De SS en de Wehrmacht hadden dat opgemerkt en hielden een BS'er aan om uit te vinden wat de BS van plan was. Daarop trok de BS'er een pistool en schoot één van de SS'ers dood. In het vuurgevecht dat daarop volgde sneuvelden nog eens drie BS'ers. Als represaille werden bovendien nog vier verzetsmensen gefusilleerd, een andere groep ontkwam op het laatste moment aan de dood toen Generaal Blaskowitz een groep gevangenen in het bos opmerkte. Blaskowitz gaf het bevel om de gevangenen vrij te laten en zo bleef een volgend bloedbad in de laatste uren van de oorlog gelukkig uit.
Ontwapening en verzameling van 34.SS Freiwilligen-Grenadier-Division 'Landstorm Nederland'
De Britse 49th Infantry Division 'Polar Bears' van brigade-generaal Crosse kreeg het bevel de 'Landstorm Nederland' divisie die zich in de plaatsen Elst (U), Veenendaal, Doorn en Amerongen bevond, te ontwapenen. Op 7 mei 1945 ontmoette Crosse de commandant SS-Oberführer Martin Maximilian Kohlroser in Doorn. De Brit deelde mee dat de 3000 Landstormers in Elst hun uitrusting, wapens en bagage klaar moesten leggen voor inspectie. Kohlroser voelde hier niets voor, hij wilde volledig bewapend naar het verzamelgebied marcheren en dan pas worden ontwapend. Toen Crosse echter dreigde met een gewelddadige ontwapening ging Kohlroser alsnog akkoord. Op 10 mei werden de Landstormers naar het braakliggende terrein van jeugdherberg De Eikelkamp in Elst (U) gebracht. Van daaruit zouden de SS'ers enkele dagen later, over de inmiddels gerestaureerde Vaartbrug naar de Harskamp marcheren.
'Landstorm Nederland' verleende alle medewerking. Zoals afgesproken lag alles klaar om te worden geïnspecteerd. Toch ontstonden er nog enkele problemen toen ook alle officieren hun persoonlijk wapens moesten inleveren. Deze maatregel werd namelijk bij de ontwapening van de Wehrmacht niet gehanteerd, Kohlroser protesteerde dan ook fel. Toen Crosse hem een exemplaar overhandigde van 'Illustrated London News' waarin foto's van de concentratiekampen waren afgedrukt, sloeg zijn houding om. De Waffen-SS officieren veroordeelden de handelswijze van hun landgenoten ten zeerste en lieten weten dat de fronteenheden van de Waffen-SS 'es nicht gewußt haben'. In een brief aan Crosse, van 16 mei 1945, onderstreepte Kohlroser dit nog eens:
From : 34 SS Volunteer Gren Div
Landsturm Nederland
To : Commander Royal Artillery
49 (West Riding) Infantry Division
Brigadier E.N. Crosse
I thank you for the recognition of the discipline and behaviour of my troops during the handing over of arms. I assure you that even with this conclusion to the fighting, discipline and complete obedience are only natural to my troops
My troops firmly believe in chivalry and regard for a clean fighting opponent. The chivalry and restraint shown by you and your officers have made this difficult step considerably easier forme, my staff and my regiments. I ask you to interpret this obedience and discipline in carrying out this extremely hard order for us as the only possible proof that we as front line soldiers would have acted in the same way if the roles had been reversed.
I have been deeply moved by the contents of the illustrated paper you sent me. My officers and I as soldiers are enraged and as Germans deeply ashamed. As front line soldiers we strongly condemn these actions. I assure you that the officers and men of my Division neither knew of these atrocities, nor as fighting soldiers had anything in common with them.
(Signed) MM Kohlroser
SS Oberfuehrer and Div K.
Extra fanatisme
Op 16 mei was de ontwapening compleet. In totaal waren 212 Waffen-SS-offcieren en 5744 Waffen-SS onder-officieren en manschappen verzameld en van hun bewapening en uitrusting (1070 paarden, 578 karren en 75 koeien) ontdaan. Alhoewel de 'Landstorm Nederland' niet de geschiedenis in ging als één van de elite SS-eenheden, was in ieder geval een meedogenloze strijdmacht in Nederland definitief uitgeschakeld.
De soldaten van de Nederlandse Waffen-SS werden meer dan eens als meedogenlozer dan de Duitse SS'ers ervarem. De oorzaak van het grote fanatisme bij de Landstorm Nederland lag waarschijnlijk in het feit dat de mannen wisten wat hen als Nederlanders boven het hoofd hing wanneer de oorlog werd verloren en Bijltjesdag aanbrak. Vooral nadat gebleken was hoe er werd afgerekend met collaborateurs in het bevrijde zuiden, gingen de Nederlandse SS'ers tot het bittere eind door. Zij klampten zich vast aan de illusie van de Endsieg.
|
Ned. SS-Kriegsberichter
Landstorm Nederland
